تولید آجر در گذشته با روش‌های ساده‌ای انجام می‌شد که در آن با تحت فشار قرار دادن خاک رس و پخت آن در کوره‌های ساده، به آجرهای مختلفی دست پیدا می‌کردند و سپس از آن‌ها در ساختن یک خانه کمک می‌گرفتند. این فرآیند ساده و کوتاه، رفته رفته با پیشرفت علم و فناوری، تغییر کرد و امروزه علاوه بر پیچیده‌تر شدن فرآیند ساخت آجر از تجهیزات و ماشین‌آلات مختلفی نیز استفاده می‌نمایند. این پیچیدگی‌ها باعث شده است تا آجرها نیز در انواع مختلفی تولید شوند. در این مقاله قصد داریم تا مراحل خط تولید آجرسازی را مورد بررسی قرار دهیم و همچنین به تجهیزات و ماشین‌آلات مورد استفاده در مراحل مختلف آجرسازی اشاره‌ای داشته باشیم.
تولید آجر
مراحل تولید آجر در کوره‌های مخصوص آجرپزی به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد و اگر این مراحل به شیوه صحیح و اصولی انجام شود، آجر نهایی با کیفیت بالایی تولید می‌گردد. آجر به طور کلی در 2 روش خشک و تر تولید می‌شود که تفاوت این روش‌ها در دستی یا اتومات بودن آن‌هاست.
-
تولید آجر به روش دستی
این فرایند که همان تولید آجر دستی است، توسط نیروی انسانی انجام می‌شود.
-
تولید آجر به روش نیمه اتومات
در این روش پخت آجر، از کوره هوفمن اتومات استفاده می‌شود ولی خشک کردن آجرها به روش سنتی انجام می‌گردد.
-
تولید آجر تمام اتومات
در تولید آجر تمام اتومات، کوره پخت آجرها مانن روش نیمه اتومات، کوره هوفمن اتومات است ولی عملیات خشک کردن آجر نیز به روش اتومات انجام می‌گردد.
مراحل تولید آجر
مراحل تولید آجر عبارتند از:
1- آماده‌سازی خاک رس
2- به عمل آوردن خاک
3- تهیه گل رس برای پخت آجر
4- قالب‌گیری یا خشت‌زنی
5- خشک کردن خشت
6- پخت آجر و دمای مناسب آن
ماشین آلات خط تولید آجر
تجهیزات و ماشین آلات مختلفی برای تولید آجر در کارخانه آجرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر کدام از این تجهیزات، وظیفه خاصی را برعهده دارند و در کنار یکدیگر، خط تولید اتوماتیک خشت را تشکیل می‌دهند. در ادامه به برخی از این تجهیزات و ماشین‌آلات در ساخت خشت می‌پردازیم.
برای آشنایی با تفاوت خشت و آجر مقاله مربوط به آن را بخوانید.
-
دستگاه سیلو (Box Feeder)
دستگاه سیلو یا باکس فیدر وظیفه دارد تا عملیات ذخیره و انتقال گل را در خط تولید آجرسازی انجام دهد. بهره‌مندی از این دستگاه باعث شده است تا نحوه عملکرد خط تولید آجرسازی تا حد زیادی به صورت اتوماتیک انجام گردد. فضای اطراف دستگاه سیلو بسته است و این باعث شده تا قابلیت ذخیره گل را تا حد زیادی داشته باشد و نشت آن به خارج در حداقل ممکن صورت گیرد. لازم به ذکر است که در بسیاری از موارد در مراحل آجرسازی، گل باید به مدت چند ساعت در حالت ثابت بماند تا به خوبی با آب مخلوط و آماده شکل‌گیری شود که تمامی این فرآیندها در دستگاه سیلو انجام می‌گردد.
-
دستگاه پودر کن (Milling)
دستگاه پودر کن در مراحل ابتدایی تولید خشت قرار می‌گیرد و وظیفه پودر کردن خاک وارد شده به خط و خرد کردن ذرات درشت آن را برعهده دارد. این دستگاه معمولا ظرفیتی بین 20 تا 50 تن در ساعت را فراهم می‌کند. جالب است بدانید که نیروی محرکه این دستگاه توسط یک الکتروموتور تأمین می‌شود که با چندین تسمه به تیغه های خردکن انتقال می‌یابند.
تولید آجر در سال‌های ابتدایی در کشور ما با استفاده از دستگاه‌های پودر کن خارجی انجام می‌شد که این دستگاه های خارجی به دلیل تفاوت نوع خاک و میزان رطوبت ایران نسبت به کشورهای سازنده، عملکرد مناسبی را در ایران ارائه نمی‌دادند. بنابراین با تلاش مهندسین، این دستگاه با توجه به شرایط اقلیمی ایران و نوع خاک مورد استفاده، طراحی و بومی‌سازی شد تا عملکرد و دوام مطلوبی را ارائه دهد.
-
دستگاه مخلوط کن (Mixer)
استفاده از دستگاه مخلوط کن یا میکسر به منظور مخلوط کردن خاک با آب و ایجاد یک محصول یکنواخت گل با رطوبت مطلوب انجام می‌شود. عملیات مخلوط کردن آب با گل در دو صورت عادی و در خلأ انجام می‌شود که کارخانه ای تولید آجر باکیفیت سعی می‌کنند از هر دو روش برای ساخت آجر استفاده نمایند.
در روش خلأ، دستگاه مخلوط کن هوای موجود در محفظه را به منظور یکنواختی گل مکش کرده و به نوعی آن را از هوا عاری می‌کند. این مرحله برای رسیدن به کیفیت مناسب در گل و در نهایت آجر خروجی از اهمیت بالایی برخوردار است. لازم به ذکر است که وجود حباب‌های هوا در آجر باعث می‌شود تا استحکام آجر خروجی کاهش پیدا کند. دستگاه مخلوط کن خلأ برای این کار، گل درون یک محفظه را محبوس می‌کند تا با هوای آزاد ارتباطی نداشته باشد. سپس با استفاده از یک لوله متصل به پمپ وکیوم، هوای داخل محفظه تخلیه می‌شود.
-
دستگاه والس (Roller Mill)
این دستگاه پس از مخلوط کن قرار می‌گیرد و به کار گیری آن برای افزایش کیفیت گل بسیار ضروری است. دستگاه والس از دو غلطک در حال چرخش به فاصله حداکثر 5 میلی‌متر تشکیل می‌شود و باعث لایه لایه شدن گل می‌گردد. پس از لایه لایه شدن گل در دستگاه والس، وارد مخلوط کن خلأ شده و بار دیگر به منظور افزایش کیفیت مخلوط می‌شود.
-
دستگاه پرس(Extrude)
گل پس از طی کردن مراحل مخلوط شدن، وارد دستگاه پرس می‌شود تا شکل آجر ایجاد گردد. استفاده از دستگاه پرس یکی از مهم‌ترین مراحل در تولید آجر و عامل تعیین‌کننده بازدهی خط تولید است. این دستگاه از یک مکانیزم مکانیکی برای فشار دادن گل و عبور آن از یک قالب استفاده می‌کند و باعث می‌شود تا گل به شکل قالب موردنظر به طور پیوسته از دستگاه خارج گردد. سیستم محرکه دستگاه پرس از دو نوع گیربکس خورشیدی و کتابی استفاده می‌کند که متناسب با نیاز محل مورد استفاده و ظرفیت مدنظر طراحی و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در گذشته عمدتا از گیربکس‌های کتابی استفاده می‌شد ولی امروزه گیربکس‌های خورشیدی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند که این باعث شده است تا ظرفیت تولیدی دستگاه افزایش یابد و فضای کمتری اشغال شود. دقت داشته باشید که قالب مورد استفاده در دستگاه پرس، شکل آجر نهایی را تعیین می‌کند و این قالب با توجه به شکل و نوع آجر مدنظر برای تولید، متغیر است.
-
دستگاه برش (Cutter)
دستگاه برش یکی دیگر از تجهیزات مورد استفاده در ساخت آجر است که بلافاصله پس از دستگاه اکسترود قرار می‌گیرد و آجرها را در ابعاد دلخواه برش می‌دهد. این دستگاه از سیم‌های برش بسیار نازک تشکیل می‌شود که با عبور این سیم‌ها از میان گل فرم گرفته به شکل آجر، باعث برش دادن آن می‌گردد. در دستگاه کاتر برای برش آجرها از سیم‌های فولادی استفاده می‌شود و این سیم‌ها به خاطر ضخامت کمی که دارند، برش را به خوبی انجام می‌دهند و ابعاد مطلوبی را ایجاد می‌کنند.
-
خشک کن (Dryer)
خشک کردن خشت به دو صورت انجام می‌شود که در روش قدیمی آجر را زیر نور مستقیم قرار می‌دهند و نیازی هم به دستگاه خشک کن صنعتی نخواهد بود. در روش جدیدتر، آجر را پس از برش دادن و رسیدن به ابعاد آجر دلخواه، درون دستگاه خشک کن می‌گذارند تا رطوبت آن گرفته شود. جالب است بدانید که دمای خشت در دستگاه‌های خشک کن تا حدود 80 درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد و رطوبت خشت از 24 درصد حجمی در ورودی به 2 تا 3 درصد در خروجی کاهش پیدا می‌کند.
-
کوره پخت
کوره پخت آخرین مرحله تولید آجر به شمار می‌رود و خشت خشک شده به داخل این کوره قرار می‌گیرد. این موضوع باعث می‌شود تا دمای خشت تا 900 الی 1100 درجه سانتی‌گراد افزایش یابد و خشت‌ها تقریبا 12 تا 20 ساعت در این دما پخته می‌شوند. از رایج‌ترین کوره‌های پخت آجر می‌توان به کوره هوفمن و کوره تونلی اشاره کرد.
سخن پایانی
آجر یا همان خشت جزو پرکاربردترین مصالح در ساخت خانه محسوب می‌شود که به دلیل استحکام بالا توانایی تحمل وزن زیادی را دارد. میزان استحکام آجر در برابر بارهای مختلف وارده به آن تابع موارد بسیاری در مراحل تولید و همچنین نوع آجر مورد استفاده است. مراحل تولید آجر در حالت کلی شامل آماده‌سازی مواد اولیه، فرم‌دهی خشت، خشک کردن و پختن آجر می‌شود که این مراحل با استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات مختلفی انجام می‌گردد. در صورت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با مراحل تولید خشت و تجهیزات مورد استفاده می‌توانید با کارشناسان آجر اصفهان ملکیان ارتباط برقرار کنید. شما می‌توانید با تماس با کارشناسان ما از قیمت انواع آجر نیز اطلاع یابید.